نقشه تاریخ از زبان قرآن
تعریف روشن از یک موضوع در تعیین چهارچوب مفهومی دقیق، نقش کلیدی دارد . تعریف های بسیاری از مقوله ای انواع سبک زندگی صورت گرفته است و صاحب نظران بسیاری به این موضوع پرداخته اند.
اما قطعا تعریفی جامع و مانع برای بنای یک اندیشه ی سازنده، ضروری است و از آنجایی که این جزوات به تشریح تاریخ سبک زندگی می پردازد، تا روشن نشود منظور از سبک زندگی مورد نظر چیست، تاریخ و سایر موضوعات مضاف به آن به درستی تبین نخواهد شد. لذا لازم است که ابتدا به تعریف مختصر از این مقوله پرداخته شود. تعریف بهتر سبک زندگی بر اساس تابلوی تعریف سبک زندگی اسلامی سبب شده است دو واژه سبک و زندگی به صورت جداگانه مورد مداقه و بررسی قرار بگیرند:
نقشه تاریخ از زبان قرآن
زندگی را مجموعه از تحرکات دفعی و جذبی تعریف نموده اند، این مجموعه از تحرکات می تواند بر گرفته از دو توع زندگی باشد:
سیرورت مادی : تحرکات جذبی و دفعی در لایه عمیق خود از سیرورت مادی موجود زنده می باشد. سیرورت مادی به معنای تحرک و رشد ضروری موجودات زنده می باشد که گریزی از آن نیست، همه موجودات در حال رشد مادی می باشند و در همین راستا هم سیرورت به معنی سیر از نقطه ای به نقطه ای دیگر دارند تا بتوانند رشد مادی خود را محقق کنند. این لایه از زندگی در بین همه موجودات زنده از گیاهان و حیوانات و غیره مشترک می باشد و فرق تنها در نوع سیرورت مادی است.
صیرورت معنوی : تحرکات دفعی و جذبی در لایه عمیق تر این صیرورت معنوی گرفته می شوند. این لایه تنها مختص به انسان ها می باشد، در مختصات فکری اسلام همه انسان ها در دوره زندگی مادی و برزخی و اخروی خود در حال رشد و تکامل معنوی می باشند که قرآن از آن با صیر الی الله و صیر به سمت خداوند یاد می کند. توضیح بیشتر آنکه همه انسان ها خواسته یا ناخواسته صیرورت و تکامل معنوی خود را طی می کنند، اما گروهی به صیر الی الله می کنند و اوصاف رحمانی خدا را در قیامت ملاقات می کنند و گروهی دیگر صیر الی الشیطان کرده و اوصاف قهری خدا را ملاقات می کنند، لذا همه صیر الی الله دارند.
بنابراین تعریف صحیح زندگی اسلامی را باید تحرکات دفعی و جذبی برگرفته از برآیند سیرورت مادی و صیروت معنوی انسان دانست. انسان کامل در اسلام کسی است که هدف از تحرکات حیاتی خود را تامین صحیح سیرورت مادی و صیرورت معنوی انسانی اش بداند و در مقابل اگر کسی تنها هدف اش از تحرکات، سیرورت مادی باشد، اسلام حیات او را، حیات حیوانی معرفی می کند، که هنوز به آن حیات حقیقی و والا نرسیده است چرا که صیرورت معنوی در مختصات فکری اسلام نقش اصلی، اساسی و معیار را دارد.
در دومین بخش از تعریف موضوعات سبک زندگی باید به تشریح سبک پرداخته شود. سبک به معنی مجموعه ای از روش های حبی و بغضی می باشد، انسان در زندگی خود روش های را ایجاد و یا اتخاذ می کند که آنچه را می پسندد، و به آن حب دارد را تحصیل کند و آنچه را نمی پسندد، و بغض دارد را از خود دور کند. این روش ها الزاما باید از قوانین ثابت استخراج شوند که این قوانین اصولا از عالم هستی استخراج می شود. قوانین که در کلام قرآنی سنن یا سنت ها نامیده می شود در عالم هستی به دو گونه ایسنت های مادی و سنت های معنوی می باشند. روش های در یک لایه ای سطحی از سنت های مادی و در لایه عمیق تر از سنت های معنوی گرفته می شوند. اما آن دو سنت :
سنت های مادی در عالم همین قوانین موجود و کشف شده توسط علم بشری می باشد. این قوانین در عالم که هر روز به واسطه رشد علم بیشتر کشف می شوند، یکی نشانه های بزرگ وجود و حضور خدا می باشد. نیروی جاذبه به عنوان یکی از سنت های مادی الهی است. دنیای غرب با تلاش خود به خوبی توانسته است این سنت ها را کشف و براساس آنها زندگی خود را بنا نماید
سنت های معنوی، قوانینی هستند که خداوند هنگام خلق نظام هستی آنان را به عنوان قوانین اصلی بر این عالم حاکم کرده است. در مختصات فکری اسلام سنت های معنوی نقش بسیار کلیدی در فعالیت و کیفیت فعالیتِ سنت های مادی دارند، قرآن در این زمینه می فرماید :
وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُون
یعنی : و اگر اهل شهرها و آبادیها، ایمان می آوردند و تقوا پیشه میکردند، برکات آسمان و زمین را بر آنها میگشودیم؛ ولى (آنها حق را) تکذیب کردند؛ ما هم آنان را به کیفر اعمالشان مجازات کردیم
همانطور که از این آیه روشن است، قرآن سنت معنوی را عامل سنت مادی می داند یعنی خداوند تقوا را عامل بارش باران مناسب و رشد گیاهان و غیره می داند.
جالب آنکه در پایان آیه نیز سنت های مادی فاخَذْناهُمْ را که اعم از زلزله ها و سیل ها و غیره می باشد را نیز ناشی از عدم رعایت سنت های معنوی ( بِما کانُوا یَکْسِبُون) معرفی می کند. بنابراین روشن می شود که در مختصات فکری قرآنی سنت های معنوی جایگاه بسیار بالا و تعیین کننده ای دارند.جالب آنکه اساسا اختلاف سبک زندگی غربی و اسلامی در این نقطه می باشد که روش های زندگی غربی تنها بر گرفته از سنت های مادی و روش های زندگی اسلامی باید بر گرفته از سنت های مادی و معنوی باشد و در غیر اینصورت فرقی بین غربی و اسلامی نخواهد بود.
نقشه تاریخ از زبان قرآن